Rồi lại mấy năm trước, miền Californie của chúng tôi phát sinh bệnh dịch trẻ con tê liệt. Tới lúc tận số rồi đây". Tôi sưu tầm để biết Thánh kinh đã viết ra sao và bắt đầu nghi ngờ nhiều lời dạy trong đó, cùng những lý thuyết hẹp hòi của các thầy giảng ở nhà quê.
Tôi biết một người sinh nhai bằng nghề xổ để mà rất khinh bỉ những kẻ khờ dại mang tiền lại "cúng" y. Dưới đây là lời khuyên rất minh triết của một trong những tâm lý gia tôi ngưỡng mộ nhất, ông William James: "Chịu thuận với hoàn cảnh đi. Con cầu Ngài giúp con, thương con.
Nhưng mấy năm trước đây, các nhà học rán tìm xem óc người ta làm việc được bao lâu mà không thấy mệt, nghĩa là không thấy "sức làm việc kém đi". Bạn sẽ tự than: "Trời hỡi trời!" Nếu tôi hết được bệnh này thì tôi sẽ sung sướng tuyệt trần, thề không giờ còn lo buồn gì nữa". Tôi đi bộ non hai cây số để tới trường học, chỉ có mỗi một lớp.
Không phải tôi thích nghe họ đâu. Ông làm Hội trưởng Quốc gia Thương Mãi Ngân hàng và Tổ hợp Sản xuất Công ty, lại làm giám đốc nhiều nghiệp hội lớn nữa. Có biết bao đồ đạc phải sửa lại: tủ sách, bực thang, cửa sổ, mái gió, quả nắm, ống khoá, vòi rỉ nước.
Như vậy các anh được yên ổn - yên ổn trong ngày hôm nay!. Thế rồi tôi nguôi dần và tôi cố gắng bắt tôi phải suy nghĩ về những vấn đề mà trước kia tôi không để ý hay có khi còn khinh thường. Ba phút sau, sáu thuỷ lôi nổ chúng quanh chúng tôi như trời long đất lở và đưa chúng tôi xuống đáy biển, sâu trên 90 thước.
Bạn đã nghe những người thuyết giáo nhắc hoài câu ấy. Nhận một nút đi rồi nghe, trong mỗi đoạn đời, chiếc cửa sắt sập lại, ngăn hiện tại với quá khứ. Thật ra, trong đời sống thực tế, nó có ích nhiều hơn bất cứ môn nào tôi đã học trong bốn năm tại Đại học đường.
Bổn phận quan trọng nhất của những tín đồ bất cứ đạo nào vẫn là: "Thương người như thể thương thân". Tôi phân vân như lạc hướng. Tự hỏi: trong trường hợp nào có thể áp dụng mỗi lời khuyên trong sách được và áp dụng các nào? Lối đọc sách đó giúp bạn nhiều hơn là đọc nghiến ngấu cho mau hết.
Tất nhiên, tôi không khuyên bạn nên bảo hiểm cả những bệnh trật gân và nhức đầu xổ mũi, nhưng tôi khuyên bạn nên bảo hiểm về những tai nạn mà, nêu xảy ra, sẽ làm cho bạn tốn nhiều tiền. "Người ta chỉ bày tỏ được một cách hoàn toàn những điều cảm thấu thâm tâm". Nếu kết quả chứng tỏ việc tôi làm phải thì mọi lời chỉ trích đối với tôi sẽ lố bịch.
Lẽ cố nhiên, trong lúc nói chuyện, tôi hỏi ông làm cách nào cho khỏi buồn bực. Tình thế bề ngoài của tôi cũng như trong những tuần thất bại trước, nhưng trong thâm tâm tôi có một sự thay đổi quan hệ. Ông Nietzche đã định nghĩa "một người lý tưởng" là: "người khi bị định mạng thử thách, không những đã tỏ ra xuất chúng, mà thời thường còn thích tìm khó khăn và những trở lực để đương đầu".
Phương pháp ấy rất tốt. Ông Thoreau đã nói trong cuốn "Walden" bất hủ của ông: "Tôi không thấy cái gì làm tôi phần khởi bằng khả năng nâng cao đời sống của tôi do sự gắng sức có ý thức. Nếu xét kỹ, ta thấy văn ông có chỗ điệp ý, lại có đoạn ý tứ rời rạc, nhưng chính vì vậy mà lời rất tự nhiên, đột ngột, khiến đọc lên ta tưởng tượng như có ông ngồi bên cạnh, ngó ta bằng cặp mắt sâu sắc, mỉm cười một cách hóm hỉnh, mà giảng giải cho ta, nói chuyện với ta vậy.